Melatonina to związek podobny do neuroprzekaźnika (wydzielana do krwi działa jak hormon) znany nam z regulacji zegara biologicznego organizmu. To dzięki niej odczuwamy senność i znużenie a także możemy zasnąć. Jest kojarzona z produkcją przez szyszynkę w mózgu, ale jej obecność stwierdzono również na całej długości przewodu pokarmowego.
Co ciekawe, kojarzenie jej wyłącznie z obecnością w mózgu jest błędem, ponieważ jej obecność w obrębie układu trawiennego ptaków i ssaków przekracza 400-krotnie ilość jej szyszynkowej frakcji!
Produkcja melatoniny odbywa się w godzinach nocnych przy braku ekspozycji na światło, a zatrzymuje się w godzinach porannych. Brak ekspozycji na światło jest kluczowy do jej produkcji.
Nadmierna ekspozycja na światło w godzinach wieczornych i w nocy wpływa na dobową fazę poziomów melatoniny. Również serotonina, a więc prekursor melatoniny może przekształcić się w nią jedynie gdy zostanie spełniony warunek ciemności.
Dlaczego powinniśmy dbać o regulację rytmów dobowych zwłaszcza cierpiąc na dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego?
Niewiele osób zdaje sobie sprawę z jej korzystnego wpływu na żołądek i jelita, a melatonina pełni tam liczne funkcje:
- Wykazano, że melatonina przeciwdziała uszkodzeniom błony śluzowej żołądka wywołanym działaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych, alkoholu czy stresu.
- Zaburzenie rytmów sezonowych wydzielania melatoniny może być jednym z czynników odpowiadających za nasilenie objawów choroby wrzodowej dwunastnicy w okresie jesiennym.
- Dane literaturowe wskazują również na rolę melatoniny w dyspepsji czynnościowej, która charakteryzuje się uporczywymi i/lub nawracającymi dolegliwościami, ale bez uszkodzeń organicznych błony śluzowej w górnym odcinku przewodu pokarmowego.
- Opisano również korzystny efekt terapeutyczny melatoniną u osób z dyspepsją czynnościową. Po kilkutygodniowym przyjmowaniu 5 mg hormonu u większości pacjentów ustąpiły bóle nocne oraz zmniejszyły się zakłócenia snu. Zmniejszyła się także potrzeba używania leku zobojętniającego kwas solny.
- Pełni funkcję regulatora czynności motorycznej jelit. Terapia melatoniną powoduje wyraźne zmniejszenie dolegliwości bólowych, wzdęć brzucha oraz nieprawidłowego odczuwania potrzeby defekacji u osób zespołem jelita drażliwego.
Jeśli przedłużasz ekspozycją na światło do późnej nocy, a dodatkowo borykasz się z zaburzeniami pracy przewodu pokarmowego, postaraj się wyregulować swój rytm dobowy! Nie sprowadzajmy roli melatoniny wyłącznie do zasypiania – jej szerokie działanie może przynieść znaczne korzyści dla naszej fizjologii i toczących się procesów chorobowych!
Bibliografia:
Klupińska G, Wiśniewska-Jarosińska M, Harasiuk A, Chojnacki C, Stec-Michalska K, Błasiak J i wsp. Nocturnal secretion of melatonin in patients with upper digestive tract disorder. J Physiol Pharmacol. 2006; 57 (Suppl 5):41-50.
Konturek PC, Konturek SJ, Majka J, Zembala M, Hahn EG. Melatonin affords protection against lesions induced by ischemia – reperfusion possibly due to its antioxidant and mucosal microcirculatory effects. Eur J Pharmacol. 1997; 322:73- 77.
Liaw SJ, Chen YC, NG CJ, Chin DF, Chen MF, Chen HM. Beneficial role of melatonin on microcirculation in endotoxin induced gastropathy in rats: possible implication in nitrogen oxide reduction. J Fomos Med Assae. 2002; 101: 129-135.
Tamura EK, Silva CL, Markus RP. Melatonin inhibits endothelial nitric oxide production in vitro. J Pineal Res. 2006; 41:267-276.
Komarov FI, Rappoport SI, Malinovskaia NK, Voznesenskaia LA, Vetterberg L. Melatonin: ulcer disease and seasons of the year. Klin Med. 2003; 81:17-21.
Lu WZ, Gwee KA, Moochhalla S, Ho KY. Melatonin improves bowel symptoms in female patients with irritable bowel syndrome: a double-blind placebo-controlled study. Aliment Pharmacol Ther. 2005; 22:927-934.
Zdjęcie:
Photo by Krista Mangulsone on Unsplash